Veelgestelde vragen

Het komt voor dat conflicten in families zo groot zijn dat zelfs een laatste afscheid niet wordt gegund. De begrafenisondernemer kan hier niets aan doen, hij of zij is immers niet verantwoordelijk voor het ontstaan van deze problemen. Maar…. de begrafenisondernemer is wel degene die opdracht krijgt van de familie om bepaalde personen niet toe te laten in de groetkamer.

Juridisch gezien is de begrafenisondernemer ook niet verplicht om iedereen toe te laten. De begrafenisondernemer voert de instructies uit van de opdrachtgever. Tot deze instructies kunnen behoren: het niet toelaten van bepaalde personen bij de overledene. De opdrachtgever laat deze instructies best op papier of op mail zetten, dan is dat direct duidelijk voor alle betrokkenen. De begrafenisondernemer zal dit ook vragen, zodat hij of zij kan uitleggen aan de nabestaande – en eventueel nog per mail bevestigen – waarom de toegang tot de groetkamer wordt geweigerd. Het is immers niet zijn of haar beslissing, maar die van de opdrachtgever. Nabestaanden die alsnog willen groeten, kunnen met deze uitleg een eenzijdig verzoekschrift indienen bij de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg om een toelating te bekomen.

Iedereen kan tijdens zijn leven vrijwillig een schriftelijke kennisgeving van zijn laatste wilsbeschikking bezorgen aan de ambtenaar van de burgerlijke stand van zijn gemeente. Die laatste wilsbeschikking kan handelen over de wijze van lijkbezorging, de asbestemming evenals het ritueel van de levensbeschouwing voor de uitvaartplechtigheid. Sinds 2013 bevat de wilsbeschikking ook de vermelding of er een uitvaartcontract is. Een uitvaartcontract is een contract dat de laatste wilsbeschikking van een persoon regelt en dat gesloten wordt tussen een privépersoon enerzijds en een notaris, een begrafenisonderneming, een verzekeringsmaatschappij, of elke willekeurige daartoe gemachtigde instantie anderzijds. Een uitvaartcontract is dus niet hetzelfde als een uitvaartverzekering. Een uitvaartverzekering betaalt de uitvaart, maar regelt de uitvaart niet. Dat mag een verzekeraar wettelijk ook niet. Een uitvaartcontract geeft wel veel meer details over de inhoud van de afscheidsplechtigheid, het soort kist, de koffietafel, de bidprentjes, de kosten en de betaling dan een wilsbeschikking.

Laat u niet verrassen door extra mortuariumkosten op de ziekenhuisfactuur. Het ziekenhuis mag niet zomaar alle kosten aanrekenen. Een ziekenhuis is verplicht om een lichaam 24 uur na overlijden te bewaren en om aangifte te doen van het overlijden bij de gemeente. De kosten hiervoor mogen niet worden aangerekend aan de nabestaanden. Andere diensten, zoals het langer bewaren op opbaren van het lichaam, het toelaten van bezoek, het zorgen voor bloemen of het inrichten van een rouwkapel, enzovoorts zijn extra’s. Deze komen dus wel op de uiteindelijke ziekenhuisfactuur. Normaal ontfermt de begrafenisondernemer zich over dergelijke extra’s. Het ziekenhuis mag de extra mortuariumkosten alleen aanrekenen als de nabestaanden uitdrukkelijk om deze extra diensten hebben gevraagd. Een lijst van deze diensten (en de kosten hiervan) zou bij het opnameformulier van het ziekenhuis moeten worden gevoegd bij aankomst in het ziekenhuis. Heeft u bepaalde diensten niet gevraagd en worden ze toch aangerekend, dan is het beste dat u uw ziekenfonds hierover informeert. Diensten die niet specifiek zijn aangevraagd, moeten namelijk ook niet betaald worden

Een werknemer heeft het recht om van het werk afwezig te zijn, met behoud van loon, voor familiegebeurtenissen. De werkgever moet hiervan liefst vooraf worden verwittigd. Bij het overlijden van een nabestaande mag een werkgever niet vragen om een bewijs van deelname aan de uitvaartplechtigheid. De verklaring van overlijden van de ambtenaar van burgerlijke stand kan als afdoende bewijs worden beschouwd. Sommige begrafenisondernemers en gemeentelijke administraties leveren attesten of aanvullende verklaringen af van aanwezigheid op begrafenissen, maar die zijn dus niet noodzakelijk voor het bekomen van klein verlet. Er bestaat geen officieel document dat gebruikt kan worden als aanwezigheidsbewijs. Het gezond verstand van de werkgever zou in principe een akte van overlijden of een rouwbrief aanvaarden.

De regelgeving staat uitgewerkt in: Attesten van aanwezigheid op begrafenissen – omzendbrief van 1 september 1994 – B.S. 22.9.1994

Een rieten mand, een draagbaar, etc. zijn in Nederland toegestaan als alternatief voor een doodskist. In België is het enige wettelijke alternatief de lijkwade.

Een overlijdensbericht is geen officieel document. De familie bepaalt wat er in een overlijdensbericht komt te staan. De vermelding ‘orgaandonor’ kan dus worden opgenomen.

Een ossuarium is een knekelput of knekelhuisje. Hierin worden beenderen of asse bewaard na het ontruimen van graven of urnenvelden en –nissen. De gemeente gaat over tot het opgraven van de resten als de concessie is verlopen en niet meer wordt verlengd. Vaak wordt bij een ossuarium een gedenkzuil of –monument gezet.

Retributie is ambtenarentaal voor tarief. Er zijn retributies op begraving, asverstrooiing, bijzetting in het columbarium, afdekstenen, concessies, etcetera. Eigenlijk betaalt u gewoon een bepaalde prijs voor diensten van de gemeenten.

Ook het bijzetten van een urne in een columbarium of urnenveld kan zonder concessie. Na tien jaar wordt de urne verwijderd. De asse wordt uitgestrooid of gaat naar het ossuarium. Een concessie nemen na afloop van die tien jaar is altijd mogelijk. De urne alsnog mee naar huis nemen kan ook via een schriftelijk verzoek.

Wie niet wil of kan betalen voor een concessie, wordt begraven in niet-geconcedeerde of volle grond op de begraafplaats. Deze laatste rustplaats is gratis, maar na tien jaar kan de gemeente het graf wel ruimen. Op dat moment alsnog een concessie nemen, is altijd mogelijk. Maar de kosten van het opgraven en herbegraven zijn dan wel voor eigen rekening.

Steeds meer steden en gemeenten gaan over tot het in bruikleen geven van oude grafmonumenten. Daar zitten absolute pareltjes bij, maar ze zijn meestal niet in goede staat. De gemeente vraagt de nieuwe huurders niet alleen geld voor een concessie, maar ook om het graf op te knappen. De kosten hiervan kunnen flink oplopen, maar daar staat wel een laatste rustplaats in een uniek monument tegenover

Een concessie is eigenlijk een huurcontract voor een stukje grond op de begraafplaats of een stukje muur in het columbarium. Tegen betaling reserveer je bij de dienst burgerzaken van de gemeente een vaste plek voor een graf of urne voor 20 jaar of langer. De kosten hangen af van de duur en de ruimte die nodig is. Een concessie is niet verplicht.

Een urnenveld is eigenlijk een begraafplaats voor urnen. Een veld dus met graven voor urnen. Elk graf kan één of meerdere urnen bevatten. Er kunnen gedenkplaten of naamplaatjes bij de graven worden gezet. Ook voor een urnenveld kan een concessie worden genomen bij de gemeente.

Een columbarium is een muur met nissen voor het bewaren van één of meerdere urnen. De nissen zijn meestal gesloten. Er kunnen gedenkplaatjes of naamplaatjes worden bevestigd en er is vaak ruimte voor een bloementuil. Bijna elke begraafplaats in Vlaanderen heeft vandaag één of meerder columbaria. De gemeentes geven concessies uit voor een nis in het columbarium.

Het grote gebrek aan priesters leidt ertoe dat in steeds meer parochies uitvaarten niet meer automatisch voorafgegaan worden door een eucharistieviering. Een uitvaart waarin een leek voorgaat, een diaken of gebedsleider, is een gebedsdienst. Bij zo’n begrafenis zonder mis is er meer ruimte voor tekst en muziek.

Een crematiekist bestaat niet in België. Elke doodskist die hier wordt verkocht, is geschikt voor crematie. Ze voldoen aan alle milieu-eisen en worden geaccepteerd door elk crematorium.

De veronderstelling dat cremeren altijd goedkoper is dan begraven gaat niet op. Cremeren kan wel degelijk duurder uitvallen dan begraven omdat er administratieve en logistieke kosten bijkomen. Laat u dus goed informeren door uw uitvaartverzorger.

Uitvaarten kosten geld. Enkele duizenden euro’s voor een sobere begrafenis is gebruikelijk. Wie dat geld niet heeft, kan zelf sparen of ‘sparen’ via een uitvaartverzekering. Een verzekering heeft als voordeel dat het kapitaal beschermd is en alleen wordt gebruikt voor uw uitvaart. De uitvaartverzorger adviseert u gratis welke verzekering en welke premie het beste bij u past.

Het funerarium is de ruimte waarin de familie een laatste groet kan brengen aan de overledene. Veel begrafenisondernemers hebben een eigen funerarium, waar de familie geheel volgens eigen wensen terechtkan. Vaak 24 uur op 24 en zeven dagen per week. De familie kan kiezen voor opbaring of bewaring in een gekoelde ruimte.

Er is veel verwarring rond het begrip wilsbeschikking. Het wordt dan ook gebruikt voor testamenten, euthanasie en uitvaarten. De uitvaartverzorger zal met u een wilsbeschikking opstellen als een draaiboek voor uw uitvaart. Al uw wensen rond begraven, cremeren, rituelen en plechtigheden worden hierin tot in detail opgenomen.

Het mortuarium wordt net als een funerarium gebruikt voor het bewaren of opbaren van overledenen. Deze term wordt echter meer en meer gekoppeld aan de faciliteiten van ziekenhuizen, zorginstellingen en gerechtsdiensten. De openingstijden van een mortuarium zijn dan ook vaak gelinkt aan die van de instellingen.

Bij het invullen van de laatste wilsbeschikking kan u kiezen tussen soorten erediensten. Het lijstje bevat de verschillende erkende godsdiensten en de erkende vrijzinnige levensbeschouwing. Wie een uitvaartplechtigheid wil waarin niet wordt verwezen naar religie of levensbeschouwing kan kiezen voor de ‘neutraal filosofische overtuiging’.